Anal fissür ya da halk arasındaki tabiri ile makat çatlağı, anüs içinde oluşan ve dıştaki hassas cilt tabakasına uzanan 15-30 milimetrik yırtılma sorunudur. Çoğunlukla zorlu ıkınmalar sonrası meydana gelir. Bölgenin en ağrılı hastalıklarındandır, klasik kitaplar ağrıyı şu şekilde tarif eder “hasta tuvaletten gözü yaşlı çıkar”. Yani hastayı ağlatacak kadar acı olabilmektedir.
Anal Fissürün Tedavisi
Hastaların çoğu ilaç tedavisi ile beraberinde, beslenme ve dışkılama alışkanlıklarını değiştirdiklerinde iyileşirler. İlaç tedavisi, rahatlatıcı lokal anestezik ve kas gevşetici içeren pomadlar kullanılır, 1-2 haftada anlamlı düzelme sağlanamadıysa daha etkili yöntemlere geçilir.
Anal Fissür'de Botulinum Toksin Tedavisi
Botulinum toksin uygulaması anal fissür tedavisinde kullanılan yenilikçi bir yöntemdir. Tedavi anal fissür problemi yaşayan her vakada kullanılabilir ve lokal anestezi ile uygulanabilir. Bu yöntem ameliyatsız bir yöntem olduğu ve başarı oranı yüksek olduğu için makat çatlağı problemi yaşayan kişilerin tedavisi için sıklıkla tercih edilir. Anüs bölgesinde oluşan çatlak ya da yırtıkların iyileştirilmesinde kullanılan botulinum toksin tedavisi enjeksiyon yolu ile uygulanır. Bölgedeki kaslar geçici bir süre ile kullanılamaz.
Kaslar kasılamadığı için kişinin yaşadığı ağrı ve acı hissi azalır, yeni çatlakların oluşumu engellenmiş olur ve var olan çatlakların ilerlemesi durdurulur. Kas spazmına bağlı olarak tekrarlayan anal fissür problemi kasların işlevsizleştirilmesi ile engellenir. Botulinum toksin maddesi bir çeşit bakteridir ve enjekte edildiği bölgeyi geçici olarak felç eder. Maddenin etkisi 10-12 gün içerisinde başlar ve etkisi kişiden kişiye göre değişmekle birlikte 6 ay kadar sürer. Bu süreçte çatlaklar iyileşebileceğinden anal fisürde botulinum toksin tedavisinin oldukça etkili bir tedavi olduğunu söylemek mümkündür. Tedavinin bilinen bir riski ya da zararı yoktur ve nadiren görülebilen kaşıntı, gaz kaçırma gibi yan etkiler kısa süre içerisinde ortadan kaybolmaktadır.
Uygulama sonrasında kişinin istirahat etmesine ya da hastanede kalmasına gerek yoktur. Kişinin günlük hayatını sekteye uğratmadan uygulanabilen bu tedavi gerekli görülmesi halinde etkisi geçtikten sonra yeniden uygulanabilir. Ancak başarı oranı yüzde 95-98 oranında olan bu tedavinin bir kez uygulanması kişinin sağlığına kavuşması için yeterlidir. Kişi uygulama sonrasında tuvalet alışkanlığı edinerek düzenli bir şekilde dışkılarsa hastalığın tekrar etme ihtimali olmayacağından yeni bir tedaviye de gerek olmaz.
LİS Ameliyatı
Lateral internal sfinkterotomi kelimelerinin baş harflerinden oluşmuş bir cerrahi işlem ismidir. Türkçesi yan iç kasın kesilmesi şeklindedir. Anüsü sıkan kaslardan iç kısımda olan grubu kesilir. Kas kesilince gevşer ve hastalık %95 düzelir. Kasın kesilmesine bağlı olarak kalıcı gaz ve dışkı kaçırma riski olduğu için en son tercih olmalıdır. Yan etkileri sebebiyle gelişmiş ülkelerde büyük oranda terk edilmiş, Batı Avrupa ülkelerinde uygulaması yasaklanmıştır.
Anal fissür neden oluşur?
- Düzensiz dışkılama
- Kronik kabızlık
- Kronik ishal
- Anatomik yatkınlık
- Travma
- Anal cerrahi
- İnflamatuar barsak hastalığı
Fissür oluşumundan sonra hastalar makatlarını sıkarak, dışkılama sonrasında bilmeden fissürün daha da genişlemesine neden olurlar. Ağrı korkusuyla dışkı sertleştiği gibi, yırtık daha da derinleşir. Bu hastalık sıklıkla genç ve orta yaş erişkinlerde görülür.
Anal fissürün belirtileri nelerdir?
- Dışkıda kan
- Dışkılarken cam çiziyormuş gibi acı hissi
- Dışkılamadan sonra saatlerce devam eden makatta kasılma şeklinde ağrı
- Kabızlık (ağrı ve acı sebebiyle dışkılama ihtiyacını ertelemekten kaynaklanır)
- Kaşıntı (hastaların %70 kadarında orta düzeyde kaşıntı da görülür.)
- Meme gibi çıkıntı (hastalığın kronikleştiği dönemde ortaya çıkan sentinel tag denilen küçük meme gibi çıkıntıdır.)
Kadın ve erkekte görülme sıklığı eşittir. Anal fissürleri akut ve kronik olarak iki sınıfa ayırabiliriz. Bu iki tipte de hastanın şikayeti açısından bir fark yoktur. 15-20 gün içinde iyileşme görülmezse fissürler kronik olarak kabul edilirler. Anal fissürler sıklıkla anüsün saat 12 hizasında yerleşim gösterirler.
Anal kanalda oluşan ağrı nedeniyle anüsteki spazm (kasılma) artar ve bölgedeki kan akımı bozulur. Bu da bölgedeki yara iyileşmesini olumsuz yönde etkiler. İyileşmeyen yara ağrı yapmaya devam eder. Döngü başa döner. Bu durumda fissürün kronikleşmesi kaçınılmaz hale gelir.
Kronik fissürlerde anal kanal dışında deri kıvrıntısı oluşur. Bu fissürün kendini iyileştirmeye çalışma çabaları sonrası oluşan yapılardır. Fissürün iyileşmesi için kişinin beslenme ve dışkılama alışkanlıklarını değiştirmesi gerekir.
Makat Çatlağında Ne Yenmeli Ne Yenmemeli
Makat çatlağında aslında temel sorun kabızlıktır. Kabız kalmayacak şekilde beslenmek koşuluyla her şey yenilip içilebilir ancak acı tüketimi yanmaya neden olabileceği için acı tüketimi iyileşmeden sonraya ertelenmelidir.
Sıcak Su Oturma Banyosu
Tek başına iyileşme sağlayamaz ancak uygulanan ilaç tedavisinin başarı yüzdesini artırır. Ilık suyun kasları rahatlatması ve gevşetmesi üzerinde etkilidir. Bir leğene banyo suyundan hafif sıcak su konur ve direk suyun içine oturulur. Suyun içine atılan ilaçlar olabilse de son derece gereksizdir. Sadece ılık su uygulanmasına üstünlükleri yoktur.
