Benler, cilt yüzeyinde bulunan kahverengi, siyah, kırmızı gibi renklerde görülen, birtakım hücrelerin birikmesi sonucu oluşan lezyonlardır. Ben oluşumu hem genetik hem çevresel nedenlerden kaynaklanır. Özellikle güneş ışığına maruz kalmak ben oluşumunu tetikleyecektir.
Benler genellikle zararsızdır, sadece kişinin estetik görünüm kaygısını etkileyecek düzeydedir. Bazen de kanserli hücre taşıma riski bulunabilir. Bu nedenle vücudunuzdaki benlerin takibini yaparak herhangi bir değişim olup olmadığını kontrol etmeniz gerekmektedir. Bu yazıda benlerin nasıl oluştuğunu, kimlerde ben görüldüğünü ve benlerin nasıl tedavi edildiğini açıklayacağız.
Ben Nedir? Neden Çıkar?
Ben, cilt yüzeyinde oluşan, farklı boyutlarda ve renklerdeki lezyonlardır. Kahverengi, siyah, kırmızı gibi renklerde oluşabilir. Küçük, büyük, kabarık, düz, kıllı veya kılsız şekilde dokulara sahip olabilir.
Benler neredeyse her ciltte bir şekilde ve bir renkte varlığını korur. Genetik kaynaklı olarak ortaya çıktıkları söylenebilir. Özellikle güneş ışığına maruz kalma gibi çevresel faktörlerden kaynaklı da oluşabilir.
Benlerin çoğunluğu zararsızdır, ancak bazı benler melanom adı verilen cilt kanseri türünün bir belirtisi olabilir. Bu nedenle, ciltte yeni bir ben ortaya çıktığında veya mevcut bir benin şekli, rengi veya boyutunda anormal değişiklikler fark edildiğinde, bir uzmana danışmak gerekir.
Ben Nasıl Oluşur?
Benler, melanosit adı verilen hücrelerin, deri tabakasında bir araya gelmesiyle oluşurlar. Melanositler, derinin alt tabakasında bulunan bazal tabaka adı verilen bir bölgede yer alırlar.
Melanositler, melanin adı verilen pigmenti üretirler. Melanin, derinin rengini belirler. Benler, melanositlerin melanini üretirken anormal bir şekilde biriktiği veya deriye dağıldığı durumlarda ortaya çıkar. Bu birikim veya dağılım, benlerin farklı şekil, boyut ve renkte olmasına neden olabilir. Benler bu şekilde oluşum gösterirler.
Ben Kimlerde Olur?
Ben, herkeste görülebilir. Özellikle bazı insanlarda çok seyrek bazı insanlarda çok fazla oluşabilir. İnsanın vücudunda ben oluşumu farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Genetik faktörlerin yanı sıra çevresel faktörler de kişide ben oluşumunun zaman içerisinde ortaya çıkmasına yardımcı olur. Örneğin uzun süreler güneşe maruz kalmak cilt üzerinde ben oluşumuna etki eder. Güneşe maruz kaldıkça vücuttaki ben sayısı artabilir.
Açık ten rengine sahip insanlar, ciltleri melanin pigmentini daha az ürettiği için daha hassas bir cilt yapısına sahiptir. Bu nedenle bu kişilerin vücutlarında ben oluşumu diğer insanlara göre daha fazla risk altındadır. Aynı şekilde ailelerinde fazla benleri bulunan insanların çocuklarında da aynı şekilde fazla ben görülme ihtimali artacaktır.
Ergenlik dönemindeki hormonal değişiklikler, hamilelik dönemi gibi belirli dönemler melanosit aktivitesini etkileyebilir ve benlerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Çoğu insanın vücudunda ben bulunur ve genellikle bu durum zararsızdır. Endişe edilmemelidir, görsel olarak daha sık görünen yerlerdeki rahatsız olunan benlerin veya riskli benlerin tedavisi bulunur.
Tehlikeli Ben Nasıl Olur?
Cilt yüzeyindeki benler sıklıkla zararsız olarak karşımıza çıkar. Ancak tehlikeli benler de var olabilir. Bazı durumlarda tehlikeli benlerin normal benlerden ayrımının dikkatlice yapılması ve şüphelenildiği an bir uzmana danışılması, kısa zamanda tedavi edilmesi gerekir. Tehlikeli bir ben aşağıdaki özellikleri içerebilir:
- Benin yarısı, diğer yarısına göre farklı yani asimetrikse,
- Benin sınırları belirsiz, düzensiz görünüyorsa,
- Benin içerisinde birden fazla -hem kahverengi hem siyah- renk tonu bulunuyorsa,
- Çapı 6 milimetreden büyükse,
- Benin boyutu, şekli, rengi zamanla değişiyorsa,
- Ben kaşınıyor, ben üzerinde kabuklanma yaşanıyorsa mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
Bu belirtilerin görülmesi kesinlikle kanserli bir ben varlığına inanmak için tek başına yeterli değildir. Mutlaka bir uzman görüşü, muayenesi gerekir. Vücudunuzu iyi tanımak ve vücudunuzdaki herhangi bir değişiklik farkettiğinizde uzmana başvurmak gerekmektedir.
Ben Tipleri Nelerdir?
Ben tipleri; boyut, renk, şekil, bulundukları konum gibi özelliklere bağlı olarak çeşitlendirilebilir. Doğuştan meydana gelen veya doğumdan hemen kısa süre sonra oluşan konjenital benler bulunabilir. Bu durumdaki benler zaman içerisinde büyüyebilir ve kanser riski taşıyabilirler.
Bazı benler cilt yüzeyinde görülürken bazı benler daha kabarık şekilde görülebilirler. Düz ve simetrik olan epidermal benler, ten rengine yakın bir renkte oluşabilirler.
Dermal benler de cildin yüzeyine daha yakın bir konumda oluşan, kahverengiden siyaha kadar giden bir renge sahip, düz veya kabarık benleri ifade eder.
İntrakutanöz benler, derin bir yapıya ve koyu bir renge sahiptir. Bazı benlerin üzerinde de kıllar daha çok çıkmaya meyillidir.
Bu örnekler ben tiplerinden sadece birkaçı oluşturur. Her insanda aynı şekilde ben görülme zorunluluğu yoktur. Benler zaman içerisinde büyüyebilir, çoğalabilir, renk ve şekil değiştirebilirler.
Benler Nasıl Tedavi Edilir?
Ben tedavisi, kişinin benlerinin boyutuna, şekline, kanserli olup olmadığına bağlı olarak farklı şekillerde tedavi edilebilir. Birden fazla ben tedavisi yöntemi bulunur. Ben tedavisi yöntemlerinin hastayla uyuşup uyuşmadığına bakılır. Çoğu hasta ben görünümünden rahatsız olduğu için tedavi olmak ve benleri aldırmak ister. Bazı durumlarda da benler zararlı olduğu veya risk taşıdıkları için doktorlar tarafından alınırlar.
Benler cerrahi dışı yöntemlerle tedavi edilebilirler. Lazer tedavisi ben alımı için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Lazer ışınları benlerin tahrip edilmesine olanak sağlayabilir. Özellikle küçük ve yüzeysel benlerin tedavisinde kullanılmaktadır. Radyofrekansla ben tedavisi, sık sık kullanılan ve diğer yöntemlere oranla her türlü ben üzerinde etkili olan bir işlemdir. Hem yüzeysel hem kabarık benleri bir nevi buharlaştırma yöntemiyle tedavi eder.
Çok büyük, kanserleşmiş veya böyle bir risk barındıran bazı benler ise cerrahi yöntemlerle tedavi edilir. Lokal anestezi ile cerrahi olarak çıkartılır.
